رادیولوژی مداخله ای که به اختصار IR نامیده می شود یکی از شاخه های تخصصی رادیولوژی است که با کمک دستگاههای (سی تی اسکن ,سونوگرافی ,ام ارای , فلوروسکوپی ( و تکنیکهای خاص و تخصص و مهارت لازم پزشک , تشخیص و درمان بیمار صورت می گیرد .
بسیاری از بیماریهایی که در گذشته نیاز به جراحی های وسیع داشتند ,اکنون با کمک این تکنیک براحتی و بدون جراحی درمان می شوند تقریبا تمامی اقدامات اینترونشنال با ایجاد یک شکاف کوچک بر روی پوست قابل انجام می باشد و در نتیجه عوارض بسیار کمتری در بر دارد .
مزایای اقدامات اینترونشنال
– کاهش خونریزی در حین عمل
– کاهش میزان عفونت
– کاهش زمان بستری
– کاهش ریسک عمل
– کاهش درد
– بهبودی بیمار در مدت زمان کوتاه و در اغلب موارد بدون بیهوشی
رادیولوژی مداخله ای پیوسته در حال پیشرفت است و در طی سالهای اخیر متخصصین این رشته با ابداعات و اختراعات وسایل مورد نیاز , خدمات بسیار ارزنده را به جامعه پزشکی ارائه کرده اند .
رادیولوژی مداخله ای و یا اینترونشنال رادیولوژی شامل :
بیوپسی :
یکی از دقیقترین روشهای تشخیص تومورها , بیوپسی سوزنی است که تحت هدایت دستگاههای تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی از بافت یا ضایعه ( کبد , ریه , استخوان , پستان , تیروئید و…) نمونه برداری و جهت تشخیص به پاتولوژی ارسال می گردد .
قرار دادن کاتتر مخصوص داخل سیستم کلیه به جهت منحرف کردن مسیر ادراری در بیمارانی که انسداد حالب دارند که تحت هدایت دستگاه سونوگرافی و فلوروسکوپی همراه با بی حسی موضعی انجام می شود انتهای کاتتر نفروستومی توسط نخ بخیه و پانسمان مخصوص روی پوست فیکس می گردد تا از درآمدن کاتترنفروستومی جلوگیری شود .
( تخلیه انواع کیست ) :
کیستهای شکمی , تخمدان , پستان , کبد و… تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی توسط سوزنهای مخصوص تخلیه و جهت سیتولوژی به آزمایشگاه ارسال می شود .
( درناژ آبسه ) :
کاتتر گذاری آبسه های شکمی ، لگنی و … تحت هدایت دستگاه تصویر برداری همراه با بی حسی موضعی به جهت خارج کردن آبسه و عفونت می باشد و توسط یک رابط به کیسه وصل شده و درناژ برقرار می شود . این کاتتر توسط نخ بخیه و فیکساتور روی پوست فیکس شده تا کاتتر خارج نشود . پس از تخلیه کامل آبسه و انجام تصویر برداری جهت اطمینان کامل , کاتتر از بدن خارج می شود .
( درناژ صفرا ) :
بیمارانی که انسداد مجاری صفراوی باعث ایجاد زردی و خارش گردیده کاتتر مخصوص تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی در مسیر انسداد گذاشته می . شود در مواقعیکه که انسداد شدید باعث عدم امکان رد شدن کاتتر از طول تنگی شود , انتهای کاتتر به یک کیسه وصل شده و صفرا به بیرون از شکم هدایت می شود. تا از تجمع صفرا در مجاری صفراوی جلوگیری شود .
( استنت گذاری مجاری صفراوی ) :
استنت گذاری فلزی یکی دیگر از روشهای درمانی جهت رفع انسداد مجاری صفراوی می باشد که تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسیموضعی انجام می شود . بدین صورت که ابتدا توسط دستگاه تصویر برداری محل تنگی مشخص شده ، سپستوسط فنر و بالن مخصوص مسیر مسدود شده باز شده و استنت فلزی در محل تنگی قرار داده می شود بدین صورت مسیر طبیعی صفرا به روده باز میشود .
( نمونه برداری از جفت جنین ) :
CVS یا نمونه برداری از پرزهای جفت جنین به جهت تشخیص ناهنجاریهای ژنتیکی قبل از تولد می باشد که توصیه می شود بین هفته 11 تا 14 بارداری انجام شود. این نمونه برداری تحت هدایت دستگاه سونوگرافی همراه با بی حسی موضعی انجام می شود .
( آمنیوسنتز ) :
آمنیوسنتز , آسپیراسیون مایع اطراف جنین به جهت تشخیص قبل از تولد است و تحت هدایت دستگاه سونوگرافی انجام میشود . توصیه می شود که بین هفته 14 تا 18 بارداری انجام شود .
( درناژ آسیت ) :
برخی از بیماران مبتلا به سرطان ممکن است دچار تجمع مایع آزاد در شکم یا لگن شوند که باید با تعبیه کاتتر مخصوص در ناحیه مورد نظر آسیت را تخلیه نمود زیرا باعث تنگی نفس و یبوست می شود. درناژ آسیت تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی انجام می شود و انتهای کاتتر توسط نخ بخیه و فیکساتور روی سطح پوست فیکس می گردد تا از خارج شدن کاتتر جلوگیری شود پس از تخلیه کامل آسیت , کاتتر از بدن خارج می شود .
( آنژیوگرافی ) :
یکی دیگر از روشهای نوین تصویربرداری تشخیصی جهت ناهنجاریهای عروقی ( انسداد , انوریسم , AVM و…) آنژیوگرافی می باشد آنژیوگرافی تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی انجام میشود . بدین صورت که کاتتر مخصوص از کشاله ران راست وارد عروق مورد نظر شده و با تزریق ماده حاجب تصاویر مورد نیاز گرفته می شود .که ارزش تشخیصی دارد .
( آنژیو پلاستی ) :
در این روش به جهت رفع انسداد و تنگی عروق از کاتتر های مخصوص که دارای بالن می باشداستفاده می گردد بدین صورت که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بی حسی موضعی کاتتر مخصوص از طریق کشاله ران راست وارد عروق مورد نظر شده و تصاویر مورد نیاز تهیه می شود سپس بالن آنژپلاستی وارد تنگی شریان شده و با تزریق هوا بداخل بالن مسیر تنگی باز می شود و رفع انسداد می شود .
( کویل گذاری عروق معیوب ) :
در مواقعی که در مسیر شریان , توده عروقی ( که عموما مادرزادی است و رشد بسیار آهسته ای دارد ) ظاهرشود باعث اختلال در کیفیت زندگی می شود . در این شرایط لازم است اقدامات درمانی خاصی صورت پذیرد . بدین صورت که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست کاتتر مخصوص وارد توده عروقی شده و پس از انجام آنژیوگرافی و تهیه تصاویر لازم بوسیله فنرها و چسبهای مخصوص توده عروقی بسته و از پارگی آن که می تواند باعث خونریزی شود جلوگیری نمود .
رادیو فرکوئنسی ضایعات ( کبد ، کلیه ، ریه ، استخوان ، … ) :
تکنیک سوزاندن با امواج رادیو فرکوئنسی به جهت سوزاندن تومورهای کبد , ریه , استخوان , پستان و .. در دمای بالا که باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی در ناحیه مورد نظر می شود. این عمل تحت هدایت دستگاه تصویربرداری همراه با بیهوشی انجام می شود و بواسطه بستری کوتاه مدت جزو عملهای سرپایی محسوب می گردد .
( آمبولیزاسیون ) :
روش برای مسدود کردن عروق خون رسان به ناحیه مورد نظر مانند فیبروم رحم ,همانژیوم و توده های عروقی که باعث عدم خونرسانی به ناحیه مورد نظر ودر نتیجه باعث غیر فعال شدن آن ناحیه می گردد بدین صورت که ابتدا تحت هدایت دستگاه تصویربرداری از طریق کشاله ران راست کاتتر مخصوص وارد شریان مورد نظر شده و پس از آنژیوگرافی و تهیه تصاویر لازم میکرو کاتتر وارد شریان مورد نظر شده و تزریق مواد مسدود کننده انجام می شود .
( کموآمبولیزایسون ) :
روشی برای رساندن مستقیم دارو های شیمی درمانی به داخل تومور که شایع ترین آن در تومور کبد می باشد در این روش حجم زیادی از دارو ضد سرطان بداخل تومور تزریق شده و توسط مواد مسدود کننده عروق خون رسان بسته می شود که همزمانی این دو کار نتایج قابل توجهی در بر داشته است .
(
( رادیو کموآمبولیزاسیون ) :
این روش هم مانند کموآمبولیزاسیون بوده با این تفاوت که علاوه بر تزریق داروهای شیمی درمانی , رادیو دارو نیز تزریق شده و سپس توسط مواد مسدود کننده عروق خون رسان بسته می شود که نتایج بسیار خوبی در بر دارد .
( کاشت پورت های شیمی درمانی ) :
قرار دادن استنت مخصوص در زیر پوست بالای سینه به جهت تزریق آسان و راحت داروی شیمی درمانی به جهت جلوگیری از تخریب رگها .
( لیزر واریس ) :
یکی دیگر از روشهای غیر جراحی جهت درمان واریس می باشد که با عبور فیبر لیزر بداخل رگ معیوب و تاباندن اشعه لیزر , باعث انسداد مسیر رگ و حذی این ناحیه از شبکه خونرسانی و در نتیجه درمان واریس می شود .
( مراحل انجام آر اف ابلیشن ) :
در این روش یکی دیگر از روشهای غیر جراحی که بعد از لیزر متداول گردید سوزاندن جدار داخلی رگ معیوب توسط کاتتر مخصوص رادیو فرکوئنسی می باشد که بیمار در این روش نسبت به لیزر درد کمتری را احساس می کند .
( آندوسکوپی ) :
روشی بسیار کم تهاجمی که بوسیله آندوسکوپ مخصوص وارد فاضای پارگی دیسک شده و قطعات که باعث اثر فشاری بر روی نخاع می شود را خارج نموده و باعث ازاد شدن کانال نخاعی می شود .
( لیزر دیسک ) :
این روش مناسب پارگیهای خفیف دیسک می باشد که با قرار دادن فیبر لیزر وبا تاباندن اشعه لیزر تحت هدایت سی تی اسکن در فضای هرنی باعث ترمیم پارگی می شود .
تزریق ریشه عصبی (PRT) :
در این روش با هدایت سی تی اسکن توسط سوزن نازک و بلند ترکیب چند داروی مخصوص ضد التهاب و مسکن به سطح درگیری ریشه عصبی تزریق می شود این عمل باید 3 تا 4 جلسه به فواصل 3 هفته انجام می شود . در صورت عدم پاسخ نیازی به ادامه درمان نمی باشد .
( ورتبروپلاستی ) :
در برخی موارد پوکی استخوان و یا تومور مهره های کمری باعث تخریب جسم مهره شده و باعث ایجاد درد شدید می شود . در این روش تحت هدایت سیتی فلوروسکوپی سیمان مخصوص بداخل مهره تخریب شده تزریق و باعث استحکام مهره شکسته می شود و درد بیمار بلافاصله از بین می رود .
( کیفوپلاستی ) :
به منظور ارتفاع و استحکام مهره کمپرس شده ابتدا توسط بالن ارتفاع مهره تنظیم و سپس سیمان بداخل فضای باز شده مهره تزریق می شود .
( RF دیسک ) :
در این روش نیز قسمت پارگی یا فتق دیسک توسط امواج رادیو فرکوئنسی ترمی می شود که تحت هدایت دستگاه تصویربرداری انجام می شود .
( مارکر گذاری توده های پستان ) :
بعضی از تودهای پستان در عمل جراحی براحتی در دسترس قرار ندارند در اینصورت پزشک رادیولوزیست تحت هدایت دستگاه تصویربرداری توده را یافته و یک فنر بسیار نازک داخل توده قرار می دهد یک سر دیگر این فنر خارج از پوست پستان قرار میگیرد تا جراح براحتی توده را خارج نماید .
( استنت DUBLE – J ) :
انسداد حالب توسط تومور یا چسبندگی بعد از عمل باعث تجمع ادراردر کلیه ( هیدرونفروز ) و بالا رفتن کراتین درخون می شود جهت رفع انسداد حالب تحت هدایت دستگاه تصویربرداری استنت مخصوص در محل تنگی قرار داده می شود که باعث ارتباط مسیر ادراری با مثانه شده و انسداد رفع می شود .
( مایکروویو ضایعات کبد ) :
این روش جدید تکنیک سوزاندن بافت تومور با استفاده از امواج مایکروویو می باشد که جهت ابلیشن تومورهای با اندازه بزرگ و نزدیک عروق کاربرد مناسبتری دارد و جهت ابلیشن تومورهای کبد و ریه استفاده می شود
(اسکلروتراپی ) :
مجموعه مویرگهای نازک که بصورت پراکنده و نامنظم در سطح اندام تحتانی بوجود می ایند که از نظر زیبایی مناسب نیست و بواسطه تزریق دارو اسکلروزان بداخل این عروق درمان می شوند .
( فوم اسکلروتراپی )
سیاهرگهایی واریسی که دارای قطر بیش از 1.5 میلیمتر باشند به روش فوم اسکلروتراپی قابل درمان می باشد بدین صورت که با استفاده ازتزریق داروی مخصوص بداخل عروق باعث مسدود شدن و خونرسانی به عروق معیوب می شود که در نتیجه درمان حاصل می شود .
(دیلاتیسیون مجاری صفراوی )
در برخی از بیماران علیرغم استنت گذاری و کاتتر گذاری انسداد مجاری صفراوی باز هم بدلیل رشد تومور مسیر تخلیه صفرا به روده دچار اسداد شده که در این شرایط توسط بالن آنژیوپلاستی مسیر انسداد را باز نموده و تخلیه صفرا براحتی برقرار می شود .
( استنت گذاری عروق تنگ شده ( کاروتید ريال ورتبرال ، … )
قرار دادن فنرهای مخصوص جهت رفع انسداد عروق که تحت هدایت دستگاه تصویربرداری و از طریق آنژیوگرافی از طریق کشاله ران راست وارد ناحیه انسداد شده و سپس بوسیله بالن آنژیوپلاستی رگ گشاد شده و فنر مخصوص ( استنت ) در طول تنگی تعبیه می شود .
( شیمی درمانی مستقیم توموز زتینوبلاستوما از طریق شریان افتالمیک ) :
به منظور جلوگیری از تخلیه چشم مبتلا به این نوع تومور ,ترکیب چند نوع داروی شیمی درمانی بداخل شریان تغذیه کننده چشم ( شریان افتالمیک ) تزریق می شود . که نتایج بسیار قابل توجهی داشته .
و تحت هدایت دستگاه تصویربرداری و آز طریق آنژیوگرافی امکان پذیر می باشد .